utworzone przez Magdalena Welter | 26 cze 2016 | Gramatyka, przyimki, Słownictwo
Przyimek „gegen” łączy się tylko z biernikiem (der Akkusativ). Ma on następujące funkcje:
- określa skierowanie się do kogoś, zwrócenie się w kierunku kogoś / czegoś:
sich gegen die Wand drehen – obrócić się do ściany
die Leiter gegen die Mauer lehnen – oprzeć drabinę o mur
- określa ruch w przeciwną stronę:
gegen die Strömung – pod prąd / nurt
gegen den Wind rudern – wiosłować pod wiatr
sich gegen etwas stemmen – sprzeciwiać się czemuś
- określa sposób, w jaki ruch zorientowany na cel napotyka na coś:
gegen die Tür schlagen – walić w drzwi
gegen die Tür stoßen – kopać w drzwi
jemandem gegen das Bein treten – nadepnąć komuś na nogę
Regen klatscht gegen die Fenster – deszcz stuka w okna
gegen einen Baum prallen – uderzyć w drzewo (mit dem Auto)
gegen die Sonne schauen – patrzeć pod słońce
etwas gegen das Licht halten – trzymać coś pod światło
- określa przeciwdziałanie czemuś, zwalczanie czegoś, przeciwstawianie się czemuś:
der Kampf gegen den Hunger – walka przeciw głodowi
etwas gegen die Armut tun – zrobić coś przeciw biedzie
gegen die Politik der Regierung protestieren – protestować przeciw polityce rządu
sich gegen jemanden auflehnen – sprzeciwiać się komuś
ein Mittel gegen Hautausschlag – środek przeciw wysypce
eine Impfung gegen Grippe – szczepionka przeciw grypie
- określa sprzeczność, stanie na przeszkodzie, bycie sprzecznym:
etwas ist gegen die Vereinbarung – coś jest wbrew ustaleniu
gegen alle Vernunft – wbrew wszelkiemu rozsądkowi
gegen alle Erwartungen – wbrew wszelkim oczekiwaniom
gegen meinen Willen – wbrew mojej woli
gegen das Gesetz – niezgodne z prawem
- określa działanie osób ukierunkowane przeciwko sobie:
gegen jemanden spielen – grać przeciwko komuś
gegen jemanden siegen – zwyciężyć nad kimś
- określa pewnego rodzaju stosunek do kogoś lub czegoś:
freundlich gegen jemanden sein – być przyjaznym w stosunku do kogoś
abweisend gegen jemanden sein – być nieprzychylnym do kogoś
sich schlecht gegen jemanden benehmen – zachować się źle w stosunku do kogoś
etwas gegen jemanden haben – mieć coś przeciwko komuś
Hast du etwas gegen mich? – Masz coś przeciwko mnie?
gegen etwas sein – być przeciwko czemuś
Ich bin gegen diese Regel. – Jestem przeciwko tej zasadzie.
- jest pomocny w porównaniach, w określeniu stosunku:
heute gegen früher – dzisiaj w porównaniu do kiedyś
Heute gegen früher bin ich viel glücklicher. – Dzisiaj jestem o wiele bardziej szczęśliwa w porównaniu do kiedyś.
Gegen sie ist er viel erfahrener. – On jest o wiele bardziej doświadczony od niej.
- oznacza otrzymanie czegoś w zamian za coś:
die Ware gegen Bezahlung liefern – dostarczyć towar za opłatą
gegen Quittung – za pokwitowaniem
gegen Kaution – za kaucją
gegen bar – gotówką
die 20 Euro gegen zwei Zehneuroscheine eintauschen – wymienić 20 euro na 2 banknoty po 10 euro
- służy do podania momentu, który może być przekroczony (zarówno w górę, jak i w dół)
gegen 10 Uhr – około 10:00
- służy do podania momentu, który nie może być przekroczony:
gegen Abend – około wieczora
gegen Ende des Krieges – koło końca wojny
utworzone przez Magdalena Welter | 22 cze 2016 | Gramatyka, przyimki
Przyimek „für” łączy się tylko z biernikiem (der Akkusativ). Sprawia on wiele trudności ze względu na swoje liczne znaczenia. Mam nadzieję, że tym postem rozwieję wątpliwości.
- służy on do podania celu, korzyści:
für bessere Verhältnisse kämpfen – walczyć o lepsze warunki
- oznacza, że coś dzieje się na korzyść osoby / rzeczy:
für etwas sein – być za czymś
für eine neue Regierung sein – być za nowym rządem
- służy do podania określenia, przynależności, przyporządkowania
eine Sendung für Kinder – program dla dzieci
für jemanden – dla kogoś
ein Geschenk für euch – prezent dla was
für jemanden bestimmt sein – być przeznaczonym dla kogoś
eine Spende für die Stiftung – datek dla fundacji
für jemanden gelten – obowiązywać kogoś, np. „Diese Vorgaben gelten für alle” – te wytyczne obowiązują wszystkich
für etwas keine Garantie übernehmen – nie przejmować gwarancji na coś
jemanden für sich einnehmen – zjednać sobie kogoś
für sich – za / dla siebie
für sich leben, wohnen
das ist nichts für mich – to nie dla mnie
4. oznacza środek, sposób na coś:
ein Mittel für Erkältung – środek na przeziębienie
für den Hunger – na głód
Das Brot ist am besten für den Hunger. – Na głód najlepszy jest chleb.
ein Schrank für Kleidung – szafa na ubrania
5. służy do podania opinii, oceny
etwas für sinnvoll halten – uważać coś za sensowne
etwas für falsch halten – uważać coś za niewłaściwe
6. służy do podania powodu
sich für etwas entschuldigen – przepraszać za coś
Ich entschuldige mich bei dir für mein Verhalten. – Przepraszam cię za moje zachowanie.
sich für etwas schämen – wstydzić się za coś
Du sollst dich dafür schämen! – Powinieneś się za to wstydzić!
7. służy do podania zastępstwa za coś lub za kogoś
Ich mache das für dich. – Zrobię to za ciebie.
Ich komme für dich zur Arbeit. – Przyjdę za ciebie do pracy.
Vertretung für mich – zastępstwo za mnie
Kannst du für mich einspringen? – Czy możesz mnie zastąpić?
für andere die Arbeit machen – wykonywać pracę za innych
für zwei arbeiten – pracować za dwoje
für jemanden sprechen – wypowiadać się za kogoś
Der Vorsitzende spricht für die ganze Gemeinschaft. – Przewodniczący wypowiada się za całą społeczność.
8. służy do podania świadczenia wzajemnego, równowartości
etwas für 100 Euro kaufen – kupić coś za 100 euro
Wie viel haben Sie für die Wohnung bezahlt? – Ile zapłaciła pani za mieszkanie?
für umsonst – za darmo
nicht für umsonst arbeiten – nie pracować za darmo
für nichts und wieder nichts – na darmo
Ich habe die ganze Arbeit für nichts und wieder nichts gemacht. – Wykonałam całą pracę na darmo.
9. służy do podania stosunku, do porównania:
für sein Alter – jak na swój wiek
Für ihr Alter sieht sie gut aus. – Wygląda dobrze jak na swój wiek.
Für einen Ausländer spricht er sehr gut Englisch. – Mówi po angielsku bardzo dobrze jak na obcokrajowca.
Für meine Arbeit bekam ich zu wenig Geld. – Za moją pracę dostałam za mało pieniędzy.
10. służy do podania okresu czasu
für drei Wochen – na 3 tygodnie
Ich verreise für drei Wochen. – Wyjeżdżam na 3 tygodnie.
Er nimmt Urlaub für 10 Tage. – On bierze urlop na 10 dni.
für immer – na zawsze
für den Fall, dass… – na wypadek, gdyby…
fürs Erste – na razie, chwilowo
11. służy do podania punktu czasowego
Wir haben uns für 10 Uhr verabredet. – Umówiliśmy się na 10.
Ich muss den Text für Freitag schreiben. – Muszę napisać ten tekst do piątku.
Was hast du noch für morgen zu tun? – Co masz jeszcze do roboty na jutro?
12. w połączeniu dwóch rzeczowników służy do określenia następowania jednej rzeczy zaraz za drugą, bez przerwy
Tag für Tag – dzień za dniem
Schritt für Schritt – krok za krokiem
Wort für Wort – słowo za słowem
Stück für Stück – sztuka po sztuce
Jahr für Jahr – rok za rokiem
13. występuje w pytaniach i wykrzyknieniach
was für ein…? – jaki?
Was für eine Stadt ist das? – Co to za miasto?
Was für ein Auto möchtest du kaufen? – Jaki samochód chciałbyś kupić?
Was für ein Tag! – Co za dzień!
Was für ein Einfall! – Co za pomysł!
14. w języku „uczelnianym” często nietłumaczone
Fakultät für Philologie – fakultet filologiczny
Professor für Mathematik – profesor matematyki
utworzone przez Magdalena Welter | 20 cze 2016 | Gramatyka, przyimki
Dzisiaj czas na przyimek „ohne”. Podobnie jak „durch”, łączy się on tylko z biernikiem (der Akkusativ). „Ohne” jest o tyle łatwym przyimkiem, że ma on jedno znaczenie: „bez”.
- „ohne” wyraża, że czegoś nie ma, że coś jest wolne od czegoś:
ohne Geld – bez pieniędzy
ohne Arbeit – bez pracy
ohne jemanden – bez kogoś
Er kann ohne sie nicht leben. – On nie może żyć bez niej.
ohne mein Zutun – bez mojego udziału
ohne mein Wissen – bez mojej wiedzy
ohne Zweifel – bez zwątpienia
Sie haben ohne mein Zutun entschieden. – Oni zdecydowali bez mojego udziału.
ohne Schuld sein – być bez winy
ohne viel Mühe – bez dużego wysiłku
ohne mich! – beze mnie!
ich bin ohne Auto gekommen – jestem bez samochodu
ohne Sprachkenntnisse – bez znajomości języków
ohne schlafen – spać nago
- „ohne” wyraża brak czegoś będącego (możliwą) częścią danej rzeczy, wykluczenie czegoś
eine Bluse ohne Ärmel – bluzka bez rękawów
ein Topf ohne Deckel – garnek bez pokrywki
eine Wohnung ohne Bad – mieszkanie bez łazienki
ein Preis ohne Mehrwertsteuer – cena bez VAT-u
die Miete ohne Nebenkosten – czynsz bez kosztów dodatkowych
Gewicht ohne Verpackung – waga bez opakowania
ohne Bedienung – bez obsługi
Preis ohne Pfand – cena bez fantu
ZWROTY:
nicht (so) ohne sein – nie być nieszkodliwym – coś ma większe znaczenie, niż się wydaje (z czymś nie ma żartów, das ist nicht so ohne – to nie byle co)
Diese Erkältung ist nicht so ohne. – Z tym przeziębieniem nie ma żartów, to nie byle co.
Sie ist nicht so ohne. – Ona nie jest taka głupia.
ohne weiteres – bez trudu, po prostu
Jak pewnie zauważyliście, po przyimku „ohne” prawie zawsze występuje rzeczownik bez rodzajnika.
utworzone przez Magdalena Welter | 18 cze 2016 | Gramatyka, przyimki
Zaczynam dzisiaj serię, w której będę dokładnie omawiać wszystkie przyimki. Trochę to zajmie, ponieważ zamierzam omówić każdy przyimek dokładnie w osobnym poście. Widzę, ile trudności sprawiają przyimki uczącym się niemieckiego, więc stwierdziłam, że warto się nad nimi skupić.
Przyimek „durch” łączy się tylko z biernikiem (der Akkusativ). Ma on znaczenie przestrzenne, modalne, czasowe i często określa również skutek. Zacznijmy więc.
- Znaczenie przestrzenne, lokalne:
durch die Tür gehen – przechodzić przez drzwi
durch das Fenster schauen – wyglądać przez okno
etwas durch ein Sieb gießen – przelewać coś przez sitko
durch die Nase atmen – oddychać przez nos
durch die Straßen flanieren – spacerować przez ulice
durch den Park / den Wald / die Stadt bummeln – spacerować po parku / lesie / mieście
durch eine Straße gehen – przechodzić przez ulicę
durch den Fluss waten – brodzić po rzece
quer durch das Tal gehen – pójść w poprzek doliny, np. Der Wanderer ging durch das Tal – Wędrowiec szedł w poprzek doliny
quer durch das Tal gehen – przebiegać wzdłuż doliny, np. Die Brücke geht quer durch das Tal – Most przebiega wzdłuż doliny.
durch das ganze Land reisen – objechać cały kraj
durch den Fluss schwimmen – pływać po rzece
- Znaczenie modalne (mówiące o sposobie)
„durch” podaje osobę wykonującą czynność, środek, sposób, powód czegoś, np.
etwas durch die Post schicken – wysłać coś przez pocztę
etwas durch den Boten schicken – wysłać coś przez posłańca
sich durch Freunde kennen lernen – poznać się przez przyjaciół
durch Argumente überzeugen – przekonać przez argumenty
durch Fragen – za pomocą pytań
durch das Fernsehen an Popularität gewinnen – zyskać na popularności dzięki telewizji
einen Hund durch eine Spritze einschläfern – uśpić psa poprzez zastrzyk
durch den Rundfunk – przez radio
durch die Benutzung eines Notausgangs – poprzez użycie wyjścia awaryjnego
durch eine harte Arbeit das Ziel erreichen – osiągnąć cel przez ciężką pracę
durch jahrelange Bemühungen – dzięki wieloletnim staraniom
eine Zahl durch eine andere dividieren – podzielić jedną liczbę przez drugą
4:2 = 2 –> vier durch zwei gleich zwei (vier geteilt durch zwei)
„durch” podaje również w stronie biernej nie bezpośredniego wykonawcę czynności, np. „Der Wald wurde durch das Feuer zerstört” – las został zniszczony przez ogień, „Das Land wurde durch den Krieg vernichtet” – kraj został spustoszony przez wojnę
- „durch” ma również znaczenie czasowe (podczas), lecz jedynie w pewnych kontekstach, np.
durch den Winter – przez zimę
den Herbst durch – przez jesień (w tym znaczeniu „durch” może występować również po rzeczowniku)
durch das ganze Leben – przez całe życie
die ganze Nacht durch – przez całą noc
das ganze Jahr durch – przez cały rok
durch die Geschichte – w ciągu historii
Durch die Geschichte gab es viele verheerende Erdbeben. – W ciągu historii było dużo katastrofalnych trzęsień ziemi.
den September (hin)durch – w ciągu września
- „durch” określa także skutek:
durch Zufall – przez przypadek
durch Unfall – wskutek wypadku
Tod durch Ertrinken – śmierć przez utopienie
durch das viele Rauchen – przez częste palenie
Następnym razem omówię przyimek „ohne”.
utworzone przez Magdalena Welter | 28 sty 2016 | przyimki, Słownictwo
Zapraszam na kolejny gramatyczny post z zaimkami nie tak często używanymi, czyli „samt”, „mitsamt” oraz „nebst”.
- „samt” jest przyimkiem łączącym się z celownikiem. Jego znaczenie to „zusammen mit” – „razem z”, „wraz z”.
der Schmuckkastem mitsamt Ringen und Ketten ist nicht mehr da – nie ma już szkatułki na biżuterię wraz z pierścionkami i wisiorkami
samt und sonders – wszyscy bez wyjątku
das Gerät samt Zubehör – sprzęt wraz z akcesoriami
samt Gepäck– razem z bagażem
- Przyimek „mitsamt” również łączy się z celownikiem i ma takie samo znaczenie – „wraz z”, „łącznie z”.
mitsamt der Familie – wraz z rodziną
das Haus mitsamt den Bewohnern – dom wraz z mieszkańcami
der Mensch mitsamt seinem Vermögen – człowiek wraz z majątkiem
- Przyimek „nebst” też łączy się z celownikiem i jego znaczenie jest w zasadzie takie samo, tyle że jest nieco mniej używany.
eine Kirche nebst einem Kloster – kościół wraz z klasztorem
der Antrag nebst Anlagen – wniosek wraz z załącznikami
eine Summe nebst Zinsen – suma wraz z odsetkami
der Text nebst Bemerkungen – tekst wraz z uwagami
Przygotowując post, korzystałam ze słowników PONS oraz DUDEN Universalwoerterbuch.
utworzone przez Magdalena Welter | 22 sty 2016 | przyimki, Słownictwo
Dzisiaj przygotowałam dla Was post o zastosowaniach przyimka „mit”. Z kategorii gramatycznej kolejne będą posty o przyimkach „samt”, „mitsamt” oder „nebst”.
Przyimek mit:
1. Wyraża współdziałanie, w danej czynności z jedną lub więcej osobami:
Sie ist mit mir in die Stadt gegangen. – Poszła ze mną do miasta.
Willst du mit uns ins Kino gehen? – Czy chcesz iść z nami do kina?
2. Wyraża wzajemność w danej czynności:
sich mit jemandem unterhalten – rozmawiać z kimś
mit jemandem streiten – kłócić się z kimś
3. Wyraża przynależność:
ein Computer mit Internetzugang – komputer z dostępem do Internetu
eine Familie mit Kindern – rodzina z dziećmi
ein Buch mit einem interessanten Anhang – książka z ciekawym suplementem
4. Wyraża włączenie czegoś do czegoś, uwzględnienie:
eine Flasche mit Pfand – butelka z fantem
ein Zimmer mit Bad – pokój z łazienką
5. Wyraża, że dana rzecz coś zawiera:
eine Villa mit 15 Zimmern – willa z 15 pokojami
eine Flasche mit Wasser – butelka z wodą
6. Wyraża okoliczności towarzyszące, sposób wykonania danej czynności:
mit Appetit essen – jeść z apetytem
mit Fieber im Bett liegen – leżeć z gorączką w łóżku
etwas mit Absicht tun – robić coś celowo (umyślnie)
7. Wyraża środek pomocniczy, materiał, z którego pomocą dana czynność jest wykonywana:
die Hände mit Seife waschen – myć ręce mydłem
mit der U-Bahn fahren – jechać metrem
mit dem Boot fahren – płynąć łodzią
alles mit Butter kochen – gotować wszystko z masłem (z użyciem masła)
jeden Nachtisch mit Zucker zubereiten – każdy deser przygotowywać z cukrem
8. Wyraża pewien ogólny związek pomiędzy czasownikiem a dopełnieniem:
Was ist los mit dir? – Co się z tobą dzieje?
langsam voran mit der Arbeit gehen – powoli postępować z pracą (robić powolne postępy)
es geht bergab mit ihnen – oni mają się coraz gorzej
Raus mit dir! – Wynoś się!
9. Jest często częścią przydawki przyimkowej:
er mit seinen komischen Hobbys – on ze swoimi dziwnymi hobby
Der ist verrückt mit seinen vielen Autos. – On ze swoimi wieloma samochodami jest szalony.
10. Określa równoczesny bieg dwóch rzeczy:
mit der Strömung rudern – wiosłować wraz z prądem
mit der Zeit gehen – iść z czasem
11. Określa zakończenie procesu, wydarzenia w pewnych kontekstach:
mit (dem) Einbruch der Dunkelheit (można też powiedzieć: bei Einbruch der Dunkelheit) – wraz z nastaniem ciemności
Mit 29 (Jahren) bin ich selbstbewusster. – W wieku 29 lat jestem bardziej pewna siebie.
mit 90 Jahren sterben – umrzeć w wieku 90 lat
Mit dem heutigen Tag hat sich vieles geändert. – Wraz z dzisiejszym dniem wiele się zmieniło.
Należy dodać, że przyimek „mit” bardzo często wyraża polski narzędnik, który odpowiada na pytania „kim? czym?”
„Mit” łączy się z celownikiem, dlatego też powiemy:
mit einem Kuli schreiben – pisać długopisem
die Schokocreme mit einem Löffel verrühren – mieszać krem czekoladowy łyżką
mit dem Auto fahren – jechać samochodem
mit der U-Bahn fahren – jechać metrem
mit dem Zug reisen – podróżować pociągiem
Fotos mit einem neuen Fotoapparat machen – robić zdjęcia nowym aparatem
Brot mit einem Messer schneiden – kroić chleb nożem
