Przyimki (9): bis

Przyimki (9): bis

Przyimek „bis” łączy się z biernikiem (der Akkusativ).

  1. ma znaczenie czasowe, określa zakończenie odcinka czasowego:

bis nächste Woche – do następnego tygodnia

bis nächstes Jahr – do następnego roku

bis nächstes Wochenende – do następnego weekendu

bis jetzt – do teraz, do chwili obecnej

bis wann? – do kiedy?

bis dahin – do tego czasu

bis bald, bis dahin, bis gleich, bis später! – na razie!

bis morgen! – do jutra!

bis Samstag! – do soboty!

vom siebten bis elften Oktober – od siódmego do jedenastego października

von Montag bis Freitag – od poniedziałku do piątku

von 8 bis 15 Uhr – od 8:00 do 15:00

bis 10 zählen – liczyć do 10

bis 10 Uhr warten – czekać do 10:00

bis zum Jahresende – do końca roku

 

  1. ma znaczenie przestrzenne i oznacza osiągnięcie punktu końcowego:

bis hierher und nicht weiter – aż dotąd i nie dalej

bis hierhin – aż dotąd

bis Dortmund fahren – jechać do Dortmundu (nie dalej)

bis wohin? – aż dokąd?

bis vor die Tür fahren – podjeżdżać pod same drzwi

von oben bis unten – z góry na dół

jemanden von oben bis unten mustern – zmierzyć kogoś wzrokiem od góry do dołu

von Anfang bis Ende – od początku do końca

bis Seite 100 lesen – czytać do strony 100

„Bis” występuje także w połączeniu z przyimkiem określającym przypadek, np.:

bis auf die Haut nass werden – zmoknąć do suchej nitki

bis nach England – aż do Anglii

bis zum Bahnhof gehen – iść do dworca

bis in das Tal hinein – aż w dolinę

 

  1. w połączeniu z „auf” przyimek „bis” oznacza „włącznie”:

bis auf den letzten Platz – aż do ostatniego miejsca

das Wasser geht jemandem bis an die Knie – woda sięga komuś aż do kolan

alles bis auf den letzten Krümmel aufessen – zjeść wszystko aż po ostatni okruszek

 

  1. również w połączeniu z „auf” przyimek „bis” oznacza „z wyjątkiem”:

bis auf mich – oprócz mnie

alle bis auf einen – wszyscy oprócz jednego

 

  1. w połączeniu z „zu” przyimek „bis” odnosi się do liczb i podaje górną granicę:

Kinder bis zu 12 Jahren – dzieci do lat 12-stu

bis zum 18. Lebensjahr – do osiemnastego roku życia

Städte bis zu 100.000 Einwohnern – miasta do 100.000 mieszkańców

bis zu 10.000 Menschen passen in den Saal – sala pomieści do 10.000 ludzi

bis zu 5 Metern hoch werden – osiągać wysokość do 5 metrów

Przyimki (9): bis

Przyimki (8): wider

Przyimek „wider” łączy się z biernikiem (der Akkusativ).

  1. oznacza przeciwdziałanie, przeciwstawianie się:

wider die Ordnung – wbrew porządkowi

wider die Gesetze – wbrew ustawom

wider jemanden Anklage erheben – wnieść skargę przeciw komuś

 

  1. wyraża sprzeczność, kontrast:

wider meinen Willen – wbrew mojej woli

wider Erwarten – wbrew oczekiwaniom

wider alle Vernunft – wbrew wszelkiemu rozsądkowi

wider besseres Wissen – pomimo głębszej wiedzy

Przyimki (9): bis

Przyimki (7): entlang

Przyimek „entlang” łączy się z biernikiem (der Akkusativ).

  1. Jego podstawowe znaczenie to „wzdłuż”. Warto zauważyć, że najczęściej występuje po rzeczowniku.

die Küste entlang – wzdłuż wybrzeża

die Grenze entlang – wzdłuż granicy

die Straße entlang – wzdłuż ulicy

den Bahnsteig entlang – wzdłuż peronu

  1. oznacza ruch „wzdłuż”, obok ograniczenia („an” + Dativ … entlang):

am Haus entlang – wzdłuż domu

an der Mauer entlang – wzdłuż muru

am Fluss entlang – wzdłuż rzeki

am Ufer entlang – wzdłuż wybrzeża

 

Ich ging am Haus entlang und kam auf die Wiese. – Szłam wzdłuż domu i doszłam na łąkę.

Sie verfolgten einen Weg am Fluss entlang. – Podążali drogą wzdłuż rzeki.

 

Dodam, że „entlang” może łączyć się także z celownikiem (der Dativ) lub dopełniaczem (der Genitiv), kiedy stoi przed rzeczownikiem.

entlang dem Weg / des Weges – wzdłuż drogi

 

hier entlang – tędy

Przyimki (9): bis

Czasowniki nieregularne (8)

scheiden – schied – hat geschieden

 Ihre Ehe wurde geschieden. – Małżeństwu został udzielony rozwód.

Beide Kontinente sind nur durch eine schmale Meeresstraße voneinander geschieden. – Oba kontynenty są rozdzielone od siebie przez wąską cieśninę morską.

 

scheinen – schien – hat geschienen

Die Sonne hat heute lange geschienen. – Słońce długo dzisiaj świeciło.

Es scheint mir, dass er im Supermarkt arbeitet. – Wydaje mi się, że on pracuje w supermarkecie.

Das scheint richtig zu sein. – To zdaje się być właściwe.

 

schelten – schalt – hat gescholten

Die Mutter schalt das Kind. – Matka złajała dziecko.

Der Chef hat mit ihm gescholten. – Szef dał mu reprymendę.

 

scheren – schor – hat geschoren

Die Schafe wurden geschoren. – Owce zostały ostrzyżone.

 

scheren – scherte – hat geschert

Was schert mich das? – Co mnie to obchodzi?

Er scherte sich nicht darum, was danach gemacht werden muss. – Nie obchodziło go, co musi potem zostać zrobione.

 

schieben – schob – hat geschoben

Er hat die Kiste über den Flur geschoben. – On pchał skrzynkę przez korytarz.

Unser Auto sprang nicht an, also schoben wir es. – Nasze auto nie zapaliło, więc pchaliśmy je.

 

schießen – schoss – hat geschossen

Er hat sich eine Kugel in den Kopf geschossen. – Strzelił sobie kulę w głowę.

Auf ihn wurde geschossen. – Strzelano do niego.

 

schießen – schoss – ist geschossen

Der Salat ist geschossen. – Sałata rosła.

Neue Siedlungen sind aus dem Boden geschossen. – Nowe osiedla wyrastały jak grzyby po deszczu.

 

schleichen – schlich – ist geschlichen

Er ist nachts ums Haus geschlichen. – Skradał się nocą wkoło domu.

 

sich schleichen – schlich sich – hat sich geschlichen

Das Kind hat sich aus dem Haus geschlichen. – Dziecko wymknęło się z domu.

Er schlich sich immer aus der Verantwortung. – Zawsze wykręcał się od odpowiedzialności.

 

schleifen – schliff – hat geschliffen

Der Vater hat das Messer geschliffen. – Ojciec naostrzył nóż.

Diamanten werden geschliffen. – Diamenty są szlifowane.

 

schleifen – schleifte – hat geschleift

Er schleifte mich in die Stadt. – Zaciągnął mnie do miasta.

Ich habe die schweren Einkäufe alleine geschleift. – Sama wlokłam ciężkie zakupy.

Przyimki (9): bis

Czasowniki nieregularne (7)

Seria powoli zbliża się do końca!

 

salzen – salzte – hat gesalzen / gesalzt

Die Suppe ist kaum gesalzen. – Zupa prawie nie jest posolona.

Sie hat das Essen gesalzen. – Posoliła jedzenie.

 

saufen – soff – hat gesoffen (er/sie/es säuft)

Er hat wie ein Tier gesoffen. – Pił łapczywie jak zwierzę.

Bei der Hitze haben die Tiere mindestens 10 Liter am Tag gesoffen. – Przy tym upale zwierzęta piły przynajmniej 10 litrów dziennie.

Hast du schon wieder Schnaps gesoffen? – Znowu żłopałeś wódkę?

 

saugen – sog / saugte – hat gesogen / gesaugt

Die Bienen saugen Nektar aus den Blüten. – Pszczoły wysysają nektar z kwiatów.

Die Bäume saugen Wasser aus dem Boden. – Drzewa wsiąkają wodę z gleby.

 

schafen – schuf – hat geschaffen

Gott schuf die Welt. – Bóg stworzył świat.

Der Künstler hat ein Kunstwerk geschaffen. – Artysta stworzył dzieło sztuki.

Die Firma hat neue Stellen geschaffen. – Firma stworzyła nowe miejsca pracy.

 

schaffen – schaffte – hat geschafft

Er hat es geschafft, sie zu überreden. – Udało mu się ją namówić.

Ich habe es nicht mehr geschafft, sie zu besuchen. – Już mi się nie udało ich odwiedzić.

Hat er die Prüfung geschafft? – Czy on uporał się z egzaminem?

Przyimki (9): bis

Czasowniki nieregularne (6)

mahlen – mahlte – hat gemahlen

Der Kaffee wurde grob gemahlen. – Kawa została grubo zmielona.

 

melken – molk / melkte – hat gemolken / gemelkt

Auf dem Bauernhof hat man mit der Melkmaschine die Kühe gemolken. – Na gospodarstwie dojono krowy maszyną do dojenia.

 

pfeifen – pfiff – hat gepfiffen

Der Schiedsrichter hat so laut gepfiffen, dass alle es gehört haben. – Sędzia zagwizdał tak głośno, że wszyscy to słyszeli.

 

preisen – pries – hat gepriesen

Die Nachkommen haben ihn dafür gepriesen. – Potomkowie go za to wychwalali.

Die BMWs werden auf der ganzen Welt gepriesen. – Samochody BMW są chwalone na całym świecie.

 

quellen – quoll – ist gequollen (er/sie/es quillt)

Wasser ist aus der Erde gequollen. – Woda wytrysnęła z ziemi.

Er war verletzt und Blut quoll aus seiner Wunde. – Był zraniony i krew płynęła z jego rany.

 

riechen – roch – hat gerochen

Sofort habe ich den Duft der Blumen gerochen. – Natychmiast poczułam zapach kwiatów.

Das Essen hat schlecht gerochen. – Jedzenie śmierdziało.

Was hat so gut gerochen? – Co tak pachniało?

 

ringen – rang – hat gerungen

Die beiden Männer rangen bis zur Erschöpfung miteinander. – Obaj mężczyźni walczyli ze sobą do wyczerpania.

 

rinnen – rann – ist geronnen

Der Regen rann vom Dach. – Deszcz spływał z dachu.

Tränen rannen über die Wangen des Kindes. – Łzy ciekły po policzkach dziecka.

Przyimki (9): bis

Czasowniki nieregularne (5)

Tym razem czasowniki od „klingen” do „liegen”.

 

klingen – klang – hat geklungen

Die Stimmen klangen durch das ganze Haus. – Głosy rozbrzmiewały przez cały dom.

Das Gedicht klingt nach Goethe. – Ten wiersz brzmi jak Goethe.

Die Geschichte klingt unglaublich. – Ta historia brzmi niewiarygodnie.

 

kneifen – kniff – hat gekniffen

Er kniff mir in den Arm. – Uszczypnął mnie w ramię.

Sie hat mich dauernd gekniffen. – Ciągle mnie szczypała.

 

kriechen – kroch – ist gekrochen

Eine Raupe kroch über den Weg. – Gąsienica pełzała przez drogę.

Das Kind kriecht auf allen vieren durchs Zimmer. – Dziecko porusza się (czołga się) na czworakach przez pokój.

Der Hund kroch hinter den Ofen. – Pies wczołgał się za piec.

 

lügen – log – hat gelogen

In der Vergangenheit hat er zu oft gelogen und ich glaube ihm nicht mehr. – W przeszłości kłamał zbyt często i już mu nie wierzę.

Wer einmal lügt, ist seine Glaubwürdigkeit für die Zukunft zerstört. – Kto raz kłamie, jego wiarygodność jest na przyszłość zniszczona.

 

liegen – lag – hat gelegen

Gestern war ich so müde, dass ich stundenlang im Bett lag. – Wczoraj byłam taka zmęczona, że godzinami leżałam w łóżku.

Ich konnte nicht einschlafen und lag die ganze Nacht wach. – Nie mogłam zasnąć i całą noc nie spałam.

Przyimki (9): bis

Czasowniki nieregularne (4)

Dzisiaj kolej na czwartą część serii o nieregularnych czasownikach. Jeszcze trochę zostało i mam nadzieję, że komuś ta seria się spodobała 🙂

genesen – genas – ist genesen

Er ist nach langer Krankheit genesen. – Wyzdrowiał po długiej chorobie.

 

gelten – galt – hat gegolten (er/sie/es gilt)

Die Fahrkarte gilt zwei Monate. – Bilet jest ważny dwa miesiące.

Er gilt als überzeugter Sozialist. – On uchodzi za zagorzałego socjalistę.

 

greifen – griff – hat gegriffen

Die Sekretärin griff zum Block. – Sekretarka sięgnęła po notes.

Abends greife ich gern zum Buch. – Wieczorami chętnie sięgam po książkę.

Er griff zu einer fragwürdigen Methode. – Sięgnął do wątpliwej metody.

 

hauen – haute / hieb – hat gehauen

Er hat den Jungen immer wieder gehauen. – On ciągle lał / tłukł tego chłopca.

Wenn er zornig wurde, haute / hieb er gleich. – Kiedy się rozgniewał, od razu bił.

Er hat ihm ins Gesicht gehauen. – On uderzył go w twarz.

Przyimki (9): bis

Czasowniki nieregularne (3)

fechten – focht – hat gefochten (er/sie/es ficht)

Er ficht mit dem Degen. – On walczy na szpady.

Als Kind habe ich mit dem Florett gefochten. – W dzieciństwie uprawiałam szermierkę na florety.

Sie ficht mit harten Worten. – Ona walczy mocnymi słowami.

 

flechten – flocht – hat geflochten (er/sie/es flicht)

Meine Oma hat Körbe geflochten. – Moja babcia plotła kosze.

Sie hat die Haare zu einem Zopf geflochten. – Plotła włosy w warkocz.

Ich flocht mir ein Band ins Haar. – Wplotłam sobie wstążkę we włosy.

 

fließen – floss – ist geflossen

Das Wasser ist spärlich geflossen. – Woda skąpo płynęła.

Es ist sehr viel Blut geflossen. – Polało się bardzo dużo krwi.

 

frieren – fror – hat gefroren

Ich habe ganz erbärmlich gefroren. – Strasznie zmarzłam.

Heute Nacht hat es gefroren. – Dzisiaj w nocy chwycił mróz.

 

frieren – fror – ist gefroren

Das Wasser / der Boden ist gefroren. – Woda / grunt zamarzł.

 

gedeihen – gedieh – ist gediehen

Diese Pflanze ist nur bei viel Sonne gediehen. – Roślina dobrze rozwijała się tylko przy dużej ilości słońca.

Seine Kinder sind prächtig gediehen. – Jego dzieci wspaniale się rozwijały.

 

gelingen – gelang – ist gelungen

Die Überraschung ist dir gut gelungen. – Niespodzianka dobrze ci się udała.

 

gleichen – glich – hat geglichen

Diese Dinge gleichen sich wie ein Ei dem andern. – Te rzeczy są do siebie podobne jak dwie krople wody.

 

gleiten – glitt – ist geglitten

Das Flugzeug glitt sanft zu Boden. – Samolot poszybował delikatnie ku ziemi.

Die Möwen glitten im Wind. – Mewy szybowały we wietrze.

Przyimki (9): bis

Czasowniki nieregularne (2)

Dzisiaj druga część czasownikowej serii:

dingen – dingte – hat gedungen (rzadziej: dang – hat gedingt)
Es stellte sich heraus, dass er einen Mörder gedungen hat. – Okazało się, że wynajął mordercę.
dringen – drang – ist gedrungen
Die Sonne drang durch die Wolken. – Słońce przebijało się przez chmury.
Das Gerücht drang in die Öffentlichkeit. – Plotka przedostała się do wiadomości publicznej.
dringen – drang – hat gedrungen
Er hat auf sofortige Zahlung gedrungen. – Żądał natychmiastowej płatności.
Er hat darauf gedrungen, einen Fachmann zu konsultieren. – Żądał konsultacji z fachowcem.
dreschen – drosch – hat gedroschen (er,sie,es drischt)
Das Getreide wurde gedroschen. – Zboże zostało zmłócone.
Der Weizen wurde mit der Maschine gedroschen. – Pszenica została zmłócona za pomocą maszyny.
erschrecken – erschreckte – hat erschreckt (przestraszyć kogoś)
Warum hast du mich erschreckt? – Dlaczego mnie przestraszyłeś?
erschrecken – erschrak – ist erschrocken (przestraszyć się), er/sie/es erschrickt
Der Hund hat gebellt und das Kind ist erschrocken. – Pies głośno szczekał i dziecko się przestraszyło.
erwägen – erwog – hat erwogen
Hast du deinen Plan ernsthaft erwogen? – Czy na poważnie rozważyłeś swój plan?
Ich habe das Für und Wider der Sache erwogen. – Rozważyłam za i przeciw tej sprawy.

Przyimki (9): bis

Czasowniki nieregularne (1)

Dziś rozpoczynam na blogu nową serię dotyczącą czasowników nieregularnych. Skupiam się na czasownikach mniej używanych, nie zawsze znanych. Będę przedstawiać ich znaczenia, podawać przykłady. Seria będzie składała się z około 20 postów – wszystko już opracowane, czekało tylko na swoją kolej.

 

bergen – barg – hat geborgen (er/sie/es birgt)

Kunstschätze wurden geborgen. – Skarby sztuki zostały uratowane.

Die Situation birgt viele Gefahren in sich. – Sytuacja skrywa w sobie wiele niebezpieczeństw.

Sie barg ihr Gesicht in Händen. – Skryła twarz w dłoniach.

Die Hütte hat mich vor dem Gewitter geborgen. – Chata ochroniła mnie przed burzą.

Die Erde hat noch Schätze geborgen. – Ziemia skrywała jeszcze skarby.

 

bersten – barst – ist geborsten (er/sie/es birst)

Das Glasgefäß ist geborsten. – Szklane naczynie pękło.

Als ich das hörte, barst ich fast vor Lachen. – Kiedy to usłyszałam, prawie pękłam ze śmiechu.

Das Eis ist geborsten. – Lód pękł.

Ich wäre vor Lachen fast geborsten. – Prawie pękłabym ze śmiechu.

 

betrügen – betrog – hat betrogen

Sie hat ihren Mann betrogen. – Zdradzała swojego męża.

Die Bürger wurden um ihre Rechte betrogen. – Obywatele zostali oszukani w swoich prawach.

 

binden – band – hat gebunden

Mir waren die Hände gebunden. – Miałam związane ręce.

Sie hat ihre Haare zu einem Zopf gebunden. – Związała włosy w warkocz.

Es war kalt und ich band mir ein Tuch um den Kopf. – Było zimno i zawiązałam sobie chustkę na głowie.

Ich konnte nichts sagen, mein Versprechen band mich. – Nie mogłam nic powiedzieć, związywała mnie obietnica.

 

blasen – blies – hat geblasen (er/sie/es bläst)

Er rauchte und blies mir Rauch ins Gesicht. – On palił i dmuchał mi dymem w twarz.

Der Musiker hat eine Melodie geblasen. – Muzyk grał melodię.

Der Wind bläst. – Wiatr dmie.

 

Przyimki (9): bis

Przyimki (6): um

Kolejnym przyimkiem łączącym się z biernikiem (der Akkusativ) jest „um”. Oto przedstawiam Wam jego zastosowania:

  1. oznacza ruch okrężny w stosunku do leżącego w środku punktu odniesienia:

um das Haus herum – wokół domu

um den Tisch herum – wokół stołu

Jak widać, „um” często występuje w połączeniu z „herum”.

um die Sonne kreisen – krążyć wokół Słońca

Die Erde kreist um die Sonne. – Ziemia krąży wokół Słońca.

um die Welt reisen – podróżować dookoła świata

das Segeln um die Welt – żeglowanie dookoła świata

um ein Hindernis herumfahren – objechać przeszkodę

sich um seine eigene Achse drehen – kręcić się wokół własnej osi

um die Ecke – za rogiem

um die Ecke biegen – skręcić za rogiem

etwas dreht sich um etwas / jemanden – coś kręci się wokół czegoś / kogoś

Mein Leben dreht sich um die Arbeit. – Moje życie kręci się wokół pracy.

den Arm um jemanden legen – objąć kogoś ramieniem

die Gegend um Berlin – okolica Berlina

  1. oznacza, że coś znajduje się lub zaczyna znajdować się w położeniu otaczającym środek / wnętrze:

eine Kette um den Hals tragen – nosić łańcuszek wokół szyi

um das Lagerfeuer sitzen – siedzieć wokół ogniska

sich um einen Tisch setzen – usiąść wokół stołu

Ringe um die Augen haben – mieć podkrążone oczy

 eine Binde um den Arm – temblak wokół ramienia

der Zaun um den Garten – płot wokół ogrodu

eine Mauer um das Gelände – mur wokół terenu

um die Burg läuft ein Festungsgraben – dookoła zamku biegnie fosa

 

  1. „um + sich” oznacza czyn lub myślenie wychodzące od punktu środkowego i wywierające wpływ we wszystkie strony, np.:

um sich schlagen – rzucać się

um sich greifen – rozprzestrzeniać się

Die Epidemie hat sehr schnell um sich gegriffen. – Epidemia bardzo szybko się rozprzestrzeniała.

mit Geld um sich werfen – szastać pieniędzmi

  1. określa dokładny punkt czasowy:

um 17 Uhr – o 17:00

um 18:30 – o 18:30

um Mitternacht – o północy

  1. określa również punkt czasowy, który jest mniej dokładny, a także wartość np.:

um Ostern – około Wielkanocy

um die Mittagszeit – mniej więcej w porze południa

um die 100 Euro kosten – kosztować około 100 euro

so um den 20. Juni – około 20 czerwca, mniej więcej 20 czerwca

  1. oznacza, że coś się kończy:

Die Zeit ist um. – Czas upłynął.

Die Pause ist um. – Przerwa się skończyła.

wenn die nächsten Monate um sind – kiedy następne miesiące upłyną

  1. oznacza regularną zmianę:

einen Tag um den anderen – co drugi dzień (inaczej: jeden zweiten Tag)

  1. oznacza nieprzerwany ciąg:

Tag um Tag – dzień za dniem

Schritt um Schritt – krok za krokiem

Woche um Woche – tydzień za tygodniem

Woche um Woche verging – mijał tydzień za tygodniem

Zentimeter um Zentimeter – centymetr po centymetrze

  1. służy do podania różnicy w kwocie, w ilości:

einen Preis um die Hälfte reduzieren – obniżyć cenę o połowę

die Hose um 5 cm kürzen – skrócić spodnie o 5 cm

sich um 10 Minuten verspäten – spóźnić się o 10 minut

um 10 cm größer sein – być wyższym o 10 cm

um zwei Jahre älter sein – być o dwa lata starszym

sich um ein paar Tage verschätzen – pomylić się o parę dni

um einiges besser sein – być nieco lepszym

  1. służy do podania stosunku do dopełnienia albo przydawki w zależności od pewnych słów, np.:

um Hilfe bitten – prosić o pomoc

der Kampf um Freiheit – walka o wolność

um etwas losen – ciągnąć losy o coś, losować o coś

um etwas würfeln – grać w kości o coś

um Geld würfeln – grać w kości na pieniądze

um etwas wetten – zakładać się o coś

Worum wetten wir? – O co się założymy?

mit jemandem um 50 Euro wetten – zakładać się z kimś o 50 euro

jemanden um Schlaf bringen – wyrwać kogoś ze snu

jemanden ums Leben bringen – pozbawić kogoś życia

die Bitte um etwas – prośba o coś

die Sorge um jemanden – zmartwienie o kogoś

um etwas besorgt sein – martwić się o coś

das Wissen um die Katastrophe – wiedza o katastrofie

der Skandal um – skandal wokół czegoś

froh um etwas sein – cieszyć się z czegoś

um keinen Preis – za żadną cenę

was um alles in der Welt…? – co u diabła…?

Was um alles in der Welt hattet ihr vor? – Co u diabła zamierzaliście?